ಶ್ರೀ ಮೈಲಾರ ಮಲ್ಲಣ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಬೀದರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಾಲ್ಕಿ ತಾಲೂಕಿನ ಖಾನಾಪುರ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಶಿವ ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 745 ಕಿ.ಮೀ (NH50 ಮೂಲಕ), 698 ಕಿ.ಮೀ (NH 44 ಹೈದರಾಬಾದ್ ಮೂಲಕ) ಮತ್ತು ಬೀದರ್ ನಿಂದ 17 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗೂ ಭಾಲ್ಕಿ ಯಿಂದ 23 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದೆ.
ಇತಿಹಾಸ
ಈ ದೇವಾಲಯದ ಮೂಲವು ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದ ರಾಕ್ಷಸ ಮಲ್ಲಸುರ ಮತ್ತು ಅವನ ತಮ್ಮ ರಾಕ್ಷಸ ಮಣಿಕಾಸುರರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ.
ಮಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮಣಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸರು ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬಂದು ಋಷಿ ಮುನಿಗಳನ್ನು ಕಿರುಕುಳ ನೀಡಿ ಅವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ನೊಂದ ಋಷಿ ಮುನಿಗಳು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೊರೆ ಕೋರಿದಾಗ, ಅವರು ಶಿವನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಲು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಋಷಿ ಮುನಿಗಳು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಶಿವನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದಾಗ, ಶಿವನು ನಂದಿಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡಿ ಮಾರ್ತಾಂಡ ಭೈರವ(ಖಂಡೋಬ)ನ ಅವತಾರ ಧರಿಸಿ ರಾಕ್ಷಸ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದರು.
ಮಲ್ಲಸುರನು ತಾನು ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪಿಗಾಗಿ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪ ಪಟ್ಟು ತನ್ನ ಬಿಳಿ ಕುದುರೆಯನ್ನು ಮಾರ್ತಾಂಡ ಭೈರವ(ಖಂಡೋಬ)ನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಿವನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿಯೂ ಅವನು ಇರುವಂತೆ ಬೇಡಿಕೊಂಡನು. ಹೀಗಾಗಿ, ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಶ್ರೀ ಶಿವ ಮೈಲಾರಿ ಮಲ್ಲಣ್ಣ (ಖಂಡೋಬ) ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಗ್ರೇಸ್ ಹ್ಯಾರಿಸ್ ಅವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಯಂ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಈ ಮೈಲಾರ ಮಲ್ಲಣ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನದ ದಕ್ಷಿಣ ಡೆಕ್ಕನ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವನ್ನೂ ಮತ್ತು ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಇದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ “ಏಕೀಕೃತ ಶೈಲಿ” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಗೋಪುರಗಳು ಅಥವಾ ಬೃಹತ್ ಗೋಪುರದ ದ್ವಾರಗಳ ಒಳಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಅಚ್ಚುಗಳು, ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಗೋಡೆಯ ಸಂಕೀರ್ಣಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ತೀರ್ಥ ಕುಂಡ, ತೆಪ್ಪದ ಕುಂಡ ಮತ್ತು ಅಮೃತ ಕುಂಡ ಎಂಬ 03 ಕಲ್ಯಾಣಿಗಳಿವೆ.
ಭೇಟಿ ನೀಡಿ