ನಂಬಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ

ನಂಬಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಾಂಡವಪುರ ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮೇಲುಕೋಟೆಯ ಸಮೀಪವಿರುವ ತೊಣ್ಣೂರಿನಲ್ಲಿ (ತೊಂಡನೂರು) ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ತೊಣ್ಣೂರು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳರ ಪ್ರಾಂತೀಯ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಐದು ವಿಷ್ಣು ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಮೂಹವಾದ ಪಂಚ ನಾರಾಯಣ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಮೊದಲನೆಯದು ಮತ್ತು ಹಳೆಯದು. ಈ ದೇವಾಲಯವು 11 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜರಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಚೋಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ.

ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು148 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮಂಡ್ಯ ನಗರದಿಂದ ಸುಮಾರು 36ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಹಾಗೂ ಮೈಸೂರು ನಗರ ದಿಂದ 35 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಪಾಂಡವಪುರವು ಹತ್ತಿರದ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು ಕೇವಲ 13 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಳ್ಳಿಗ್ಗೆ 7:30 ರಿಂದ ಮದ್ಯಾಹ್ನ12:00 ರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಜೆ 4:00  ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿ 7:30 ರ ವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.

ಭವ್ಯವಾದ ನಂಬಿ ನಾರಾಯಣನ ವಿಗ್ರಹವು “ಸಮಾಶ್ರಯನ” ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ದೇವರು 8 ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ, ಶ್ರೀದೇವಿ ಮತ್ತು ಭೂದೇವಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಂತಿರುವ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಂದೇ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ.ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ತನ್ನ ಬಲಗೈಯಲ್ಲಿ ಶಂಖವನ್ನು ಮತ್ತು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವುದರಿಂದ, ಮೇಲಿನ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಗದೆ ಮತ್ತು ಹೂವನ್ನು ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ . ಇದು ವಿಷ್ಣು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ದೇವಾಲಯವು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮುಖಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ನಡಿಗೆಯ ದಾರಿಯ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾವಿಗಳಿವೆ. ಗರುಡ ಕೊಳ ಮೊದಲು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಾವಿ. ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರವು ಮಂಟಪದೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಮಂಟಪದ ಗೋಡೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜರು ಕುಳಿತು ಪ್ರವಚನ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪಾದವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಮಹಾರಂಗ ಮಂಟಪವು 50 ಕಂಬಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಪಾತಾಳಂಕಣವು 40 ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದ ಬಲಿಪೀಠದೊಂದಿಗೆ 45 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗರುಡ ಸ್ತಂಭ ದೇವಾಲಯದ ಭವ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಗರುಡಕಂಭದ ವಿಶೇಷತೆ ಏನೆಂದರೆ, ನೀವು ಅದನ್ನು ಹೊರಗಿನಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಅದು ನಿಖರವಾಗಿ ದೇವಾಲಯದ ತುದಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ನೀವು ಅದನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗಿನಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ ಅದು ದೇವಾಲಯದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ದ್ವಾರಪಾಲಕರಾದ ಜಯ ಮತ್ತು ವಿಜಯ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ದೇವಾಲಯದ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ ಕೊಡುಗೆ ಮಹತ್ವದಗಿದೆ. ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು ಚೋಳ ರಾಜರ ಕಿರುಕುಳದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಓಡಿ ಬಂದರು. ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು (ವೈಷ್ಣವ ಸಂತ) ಶ್ರೀರಂಗದಿಂದ ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಂದರು, ಅವರ ಶಿಷ್ಯ ನಂಬಿ ಅವರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನವೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ ಪಾದುಕೆಗಳು ಅರ್ಧಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ.

ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣು ದೇವಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಐತಿಹ್ಯವಿದೆ. ಮಹಾನ್ ಸಂತ ರಾಮಾಂಜುಚಾರ್ಯರು ಈ ಅರಮನೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಜೈನ ರಾಜ ಬಿಟ್ಟಿದೇವನ ಮಗಳು ಭೂತ ಹಿಡಿದಿದ್ದಳು. ರಾಮಾಂಜುಚಾರ್ಯರು ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ ಮಗಳನ್ನು ಗುಣಪಡಿಸಿದರು. ರಾಜನು ತನ್ನ ಮಗಳು ಗುಣಮುಖಳಾದಳೆಂದು ಸಂತೋಷಪಟ್ಟನು ಮತ್ತು ಅವನು ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದನು ಮತ್ತು ತನ್ನೂರು, ಗದಗ, ತಲಕಾಡು, ಮೇಲುಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜರು ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಪ್ರವಚನ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜರ ಭೇಟಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಯಿತು. ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜರು ತೊಂಡನೂರು ನಂಬಿ ಜೊತೆಗೆ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ ಮೂಲಕ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.

ನಂಬಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯದ ಹೊರತಾಗಿ ತೊಣ್ಣೂರು ಇತರ ಎರಡು ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ: ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಯೋಗ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ, ಇವೆರಡೂ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ನಂಬಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಳೆಯದಾದ ವೇಣುಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವಿದೆ, ಇದು ಬಸದಿಯಂತಹ ಗೋಪುರ ಮತ್ತು ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪಂಚ ನಾರಾಯಣ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಐದು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವುದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ವೈಕುಂಠ ಮೋಕ್ಷ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಕ್ತರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.

ಪಂಚ ನಾರಾಯಣ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ:

ಮೇಲ್ಕೋಟೆಯ ಚೆಲುವ ನಾರಾಯಣ (ತಿರುನಾರಾಯಣ) ದೇವಸ್ಥಾನ,
ತಲಕಾಡುನಲ್ಲಿರುವ ಕೀರ್ತಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ,
ಗದಗದ ವೀರ ನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ,
ಬೇಲೂರಿನ ಸೌಮ್ಯ ನಾರಾಯಣ (ಚೆನ್ನ ಕೇಶವ) ದೇವಸ್ಥಾನ,
ತೊಣ್ಣೂರಿನ ನಂಬಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ.

ದ್ವಾಪರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ಇಂದ್ರನು ತನ್ನ ವಜ್ರಾಯುದದಿಂದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವೃತ್ರನನ್ನು ಕೊಂದನು. ಇಂದ್ರನು ಅವನನ್ನು ಕೊಂದ ಕಾರಣ ಕೊಲ್ಲಲು ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ದೋಷವನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೋಷದಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಅವನು ಪಂಚ ನಾರಾಯಣ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದನು. ಪಂಚ ನಾರಾಯಣ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲೊಂದು ತನ್ನೂರಿನ ನಂಬಿ ನಾರಾಯಣ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಸ್ಥಳವು ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.