ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಡಂಬಳದಲ್ಲಿರುವ 11 ನೇ ಮತ್ತು 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪಶ್ಚಿಮ ಚಾಲುಕ್ಯರ ರಾಜವಂಶದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 404 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರದಿಂದ 80 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗೂ ಗದಗ ನಗರದಿಂದ 21 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಗದಗ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ 23 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಡಂಬಳದಲ್ಲಿರುವ ವಿಶೇಷತೆಯ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯ ನವೀನತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ.1124-26 ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಿತರು ಅಜ್ಜಯನಾಯಕ, ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಅಜ್ಜಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ (ನಂದಿ)ಯನ್ನು ಇರಿಸಿರುವುದರಿಂದ ದೇವಾಲಯವು ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಗಾತ್ರದ ಅನೇಕ ನಂದಿ ಮೂರ್ತಿಗಳಿವೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಳ್ಳಿಗ್ಗೆ 08:00 ರಿಂದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12:00 ರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಜೆ 05:00 ರಿಂದ ರಾತ್ರಿ 8:30 ರವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.
ದೇವಾಲಯವು ಶಿವಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸಾಂಕೇತಿಕ ದೇವತೆ ಶಿವನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಇದು ಸ್ವಯಂಭು ಲಿಂಗುವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಗರ್ಭಗುಡಿ ಮತ್ತು ಮಂಟಪ ಅಥವಾ ನವರಂಗವನ್ನು ಅಂತರಾಳದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ.
ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ನಕ್ಷತ್ರದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ನಿರಂತರವಾದ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗುಡಿ ಮತ್ತು ವಿಮಾನ (ಶಿಖರ) ಸುಮಾರು 35 ಅಡಿ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು 24 ಬಿಂದುಗಳ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರದ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಣಗಳು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭವ್ಯವಾದ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೂಲಭೂತ ದ್ರಾವಿಡ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಚಾಲುಕ್ಯರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ದೇವಾಲಯ ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಬಲ ಕೋನವನ್ನು ನಾಲ್ಕು 22.5 ಡಿಗ್ರಿ ಕೋನಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಪ್ರತಿ ಕೋನವನ್ನು ಮತ್ತೆ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ದೇವಾಲಯದ ಮುಖಮಂಟಪವು ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ರಚಿಸಲಾದ ಅರ್ಧ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯಗಳ ಗೋಡೆಗಳು ಮಧ್ಯಂತರದಲ್ಲಿ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಒಟ್ಟಾರೆ ಅಲಂಕಾರವನ್ನು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯಲ್ಲಿನ ಅಲಂಕರಣ ಮತ್ತು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಕೆತ್ತನೆ ಕೆಲಸಗಳು ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯನ್ನು ಅನನ್ಯವಾಗಿ ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.
ಡಂಬಳವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪುರಾತನ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದ್ದು, ತನ್ನದೇ ಆದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಜೈನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಪುರ ಅಥವಾ ಧರ್ಮೋವೊಲಾಲ್ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಡಂಬಳ ಪಟ್ಟಣವು ಸಮೃದ್ಧ ಪಟ್ಟಣ 11 ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಠಗಳ ತಾಣವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹಲವಾರು ಕಲ್ಲಿನ ಶಾಸನಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಸುಮಾರು 13 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ದಂಬಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಚಾಲುಕ್ಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿಯು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಈ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದಳು.
ಭೇಟಿ ನೀಡಿ