ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಡಂಬಳದಲ್ಲಿರುವ, 11ನೇ ಮತ್ತು 12ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 404 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ನಗರದಿಂದ 80 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗೂ ಗದಗ ನಗರದಿಂದ 21 ಕಿ.ಮೀ ಹಾಗೂ ಗದಗ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ 23 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಡಂಬಳದಲ್ಲಿರುವ ವಿಶೇಷ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯ ನವೀನತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. 1124–1126 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಪಕರಾದ ಅಜ್ಜಯನಾಯಕನ ಕಾರಣದಿಂದ, ಇದನ್ನು ಮೊದಲು ಅಜ್ಜಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ (ನಂದಿ) ಪ್ರತಿಮೆ ಇರಿಸಿರುವುದರಿಂದ, ಈ ದೇವಾಲಯವು ದೊಡ್ಡಬಸಪ್ಪ ದೇವಾಲಯ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಯಿತು. ದೇವಾಲಯದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಗಾತ್ರದ ಅನೇಕ ನಂದಿ ಮೂರ್ತಿಗಳಿವೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 08:00 ರಿಂದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12:00 ರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಜೆ 05:00 ರಿಂದ ರಾತ್ರಿ 08:30 ರವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.
ದೇವಾಲಯವು ಶಿವಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಸಾಂಕೇತಿಕ ದೇವತೆ ಶಿವನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಸ್ವಯಂಭು ಲಿಂಗವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಗರ್ಭಗುಡಿ ಮತ್ತು ಮಂಟಪ (ಅಥವಾ ನವರಂಗ)ವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ದೇವಾಲಯವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಕ್ಷತ್ರದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ನಿರಂತರ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗುಡಿ ಮತ್ತು ವಿಮಾನ (ಶಿಖರ) ಸುಮಾರು 35 ಅಡಿ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, 24 ಬಿಂದುಗಳ ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ನಕ್ಷತ್ರದ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಣಗಳು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಭವ್ಯವಾದ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಈ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ಮೂಲಭೂತ ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯದ್ದಾಗಿದ್ದು, ಚಾಲುಕ್ಯರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವು ದೇವಾಲಯ ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಬಲ ಕೋನವನ್ನು ನಾಲ್ಕು 22.5 ಡಿಗ್ರಿ ಕೋನಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಪ್ರತಿ ಕೋನವನ್ನು ಮತ್ತೆ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ದೇವಾಲಯದ ಮುಖಮಂಟಪವು ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣ ಕೆತ್ತನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಅರ್ಧಕಂಬಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳು ಮಧ್ಯಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಒಟ್ಟಾರೆ ಅಲಂಕಾರವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯ ಅಲಂಕಾರ ಹಾಗೂ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಕೆತ್ತನೆ ಕೆಲಸಗಳು ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯನ್ನು ಅನನ್ಯವಾಗಿ ಮೆರೆದಿಡುವ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿವೆ.
ಡಂಬಳವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪುರಾತನ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದ್ದು, ತನ್ನದೇ ಆದ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಜೈನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಪುರ ಅಥವಾ ಧರ್ಮೋವೊಲಾಲ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಹಲವು ಕಲ್ಲಿನ ಶಾಸನಗಳ ಪ್ರಕಾರ, 11ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಡಂಬಳ ಪಟ್ಟಣವು ಬೌದ್ಧ, ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಜೈನ ಧರ್ಮಗಳ ಶಾಲೆಗಳು ಹಾಗೂ ಮಠಗಳ ತಾಣವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಸುಮಾರು 13ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಡಂಬಳದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿಯು ಈ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಆಳುತ್ತಿದ್ದಳು.
ಭೇಟಿ ನೀಡಿ