ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಾವೇರಿ ತಾಲೂಕಿನ ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿರುವ ಜೀವಂತ ತ್ರಿಕೂಟ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಾರನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ಎಡದಂಡೆಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪುರಾತನ ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖ ವೇಸರ-ಶೈಲಿಯ ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು 1230ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಶ್ರೀಮಂತ ಸಹೋದರರಾದ ಪೆದ್ದಣ್ಣ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಸೋವಣ್ಣ ಮತ್ತು ಕೇಸಣ್ಣ ಅವರಿಂದ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 330 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳಿಯಿಂದ 109 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗೂ ಹಾವೇರಿ ನಗರದಿಂದ 33 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹಾವೇರಿ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ 35 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ಹಾರನಹಳ್ಳಿ ಶ್ರೀ ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಡಿ ಯೋಜನೆ
ದೇವಾಲಯವು ಪೂರ್ವ, ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಚಿಕ್ಕ ಮುಖ ಮಂಟಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ನವರಂಗ ನಂತರ ಮಂಟಪಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಭಗವಾನ್ ಸೋಮೇಶ್ವರನು ಕೇಂದ್ರ ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸುವ “ಸ್ವಯಂಬು” ಲಿಂಗ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ನಂತರ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಅಂತರಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ತೋರಣದಲ್ಲಿ ಭಗವಾನ್ ಬ್ರಹ್ಮ, ಗಣೇಶ, ಭಗವಾನ್ ಶಿವ, ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ದೇವತೆ ಮಹಿಷಾಸುರ ಮರ್ದಿನಿಯ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಎರಡು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಜಾಲರಿಯ ಗರ್ಭಗುಡಿ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಇಡೀ ರಚನೆ, ಮಿನಿ ಶಿಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಉಬ್ಬುಶಿಲ್ಪಗಳ ವಿಹಂಗಮ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುವ ದೇವಾಲಯದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನೋಟವು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಿಂದ ಆಗಿದೆ. ವಾಯುವ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯ ಶಿಕಾರಾ ಭಾಗವು ಕುಸಿದಿದ್ದರೂ, ದೃಶ್ಯವು ಮೋಡಿಮಾಡುವಂತಿದೆ.
ಹೊರಗೋಡೆಯು ಪೋರ್ಟಿಕೋಗೆ ಹಾಕಲಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಏಳು ಪದರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿಮೆಗಳು 5 ನೇ ಚಪ್ಪಡಿ (ಸ್ಲ್ಯಾಬ್‌) ನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತವೆ. ಕೆಳಗಿನ ಫಲಕವು ಕಾಮಪ್ರಚೋದಕ ಚಿತ್ರಗಳ 11 ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಮಿನಿ ಪಿಲ್ಲರ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಮಧ್ಯದ ಫಲಕ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಆನೆಯ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾದ 11 ಶಿಕಾರಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮೇಲಿನ ಫಲಕವು ನರ್ತಕಿ, ಸಂಗೀತಗಾರರು ಮತ್ತು ಕಾಮಪ್ರಚೋದಕ ಚಿತ್ರಗಳ 11 ಪ್ರತಿಮೆಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಅವಳಿ ಸ್ತಂಭಗಳ ಗುಂಪಿನಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಧ್ಯದ ಫಲಕದ ಶಿಕಾರಗಳನ್ನು ಕೆಳಭಾಗದ ಹಲಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಫಲಕಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾದ ದೇವರು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಭಂಗಿಗಳ ಹಲವಾರು ಉಬ್ಬುಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿವರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ನವರಂಗ ಮಂಟಪದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಪ್ತ ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ನವರಂಗದಲ್ಲಿ ನಾಗದೇವರ ಹಲವಾರು ವಿಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಶಿಲ್ಪಗಳಿವೆ.
ಭೇಟಿ ನೀಡಿ