ರಾಣೆಬೆನ್ನೂರು ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಾಣೆಬೆನ್ನೂರು ತಾಲೂಕಿನ ರಾಹುತನ ಕಟ್ಟೆ ಪ್ರದೇಶದ ಒಂದು ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು 17 ಜೂನ್ 1974ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಣೆಬೆನ್ನೂರು ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು 119 ಚದರ ಕಿಮೀ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.
ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 307 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳಿಯಿಂದ 121 ಕಿ.ಮೀ ಹಾಗೂ ಹಾವೇರಿ ನಗರದಿಂದ 42 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ರಾಣೇಬೆನ್ನೂರು ನಗರದಿಂದ ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ 08 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ರಾಣೇಬೆನ್ನೂರು ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ 09 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ಇದು ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಭಯಾರಣ್ಯವು 14.87 ಚದರ ಕಿ.ಮೀ ಕೋರ್ ವಲಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು 104.13 ಚದರ ಕಿ.ಮೀ ರ ಬಫರ್ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ವಲಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕುರುಚಲು ಕಾಡು ಮತ್ತು ನೀಲಗಿರಿ ತೋಟಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿವೆ.
ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಹೆಚ್ಚು ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರೇಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬಸ್ಟರ್ಡ್(ಹೆಬ್ಬಕ) ಮತ್ತು ತೋಳ ಕೂಡ ವಾಸವಾಗಿದೆ. ಆದರು 2002ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಗ್ರೇಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬಸ್ಟರ್ಡ್(ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎರೆಭೂತ, ಎರ್ಲಡ್ಡು ಹಾಗೂ ಹೆರಿಹಕ್ಕಿ)ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ ನಡುವೆ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು, ಆದರೆ ಬಸ್ಟರ್ಡ್ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಜೂನ್ ವರೆಗೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. 2005ರ ಜನಗಣತಿಯಲ್ಲಿ 6000ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎಣಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕವು ಸುಮಾರು 10000 ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಾಣೇಬೆನ್ನೂರಿನಲ್ಲಿವೆ. 7000 ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳು ರಾಣೇಬೆನ್ನೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಧುಗಿರಿಯ ಎರಡು ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿರುವ ಒಟ್ಟು ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 550.
ರಾಣಿಬೆನ್ನೂರು ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಮೂರು ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಹುಲತಿ, ಹುನಸಿಕಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಅಲಗೇರಿ. ಇದು 14.87 ಚದರ ಕಿ.ಮೀ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು 104.13 ಚದರ ಕಿ.ಮೀ ನ ಬಫರ್ ವಲಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
1956 ರವರೆಗೆ ಮೂಲ ಸಸ್ಯವರ್ಗವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅಕೇಶಿಯ, ಕ್ಯಾಟೆಚು, ಪ್ರೊಸೊಪಿಸ್ ಜುಲಿಫ್ಲೋರಾ, ಡೋಡೋನಿಯಾ ವಿಸ್ಕೋಸಾ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಸಿಯಾ ಆರಿಕ್ಯುಲಾಟಾವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯವರ್ಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ, ಇಲ್ಲಿ ನೀಲಗಿರಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಜಾತಿಯ ಗಿಡಗಳನ್ನು ನೆಡಲಾಯಿತು. ಇಂದು, ಅಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮೇಲಾವರಣವು ನೀಲಗಿರಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲವು ಹಾರ್ಡ್ವಿಕಿಯಾ, ಬಿನಾಟಾ ಮತ್ತು ಅಲ್ಬಿಜಿಯಾ ಅಮರಾ (ಹಾರ್ಡ್ವಿಕಿಯಾ ಬಿನಾಟಾ ಮತ್ತು ಅಲ್ಬಿಜಿಯಾ ಅಮರಾ ಪ್ರಮುಖ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಾಗಿವೆ). ಮಧ್ಯ ಮತ್ತು ಕೆಳಗಿನ ಮಹಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಕೇಶಿಯ, ಕ್ಯಾಟೆಚು, ಪ್ರೊಸೊಪಿಸ್ ಜುಲಿಫ್ಲೋರಾ, ಡೋಡೋನಿಯಾ ವಿಸ್ಕೋಸಾ, ಅಕಾಕ್ಸಿಯಾ ಸುಂದ್ರಾ, ಜಿಜಿಫಸ್ ಮಾರಿಷಿಯಾನಾ, ಲಂಟಾನಾ ಕ್ಯಾಮರಾ, ರಾಂಡಿಯಾ ಎಸ್ಪಿ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಸಿಯಾ ಆರಿಕ್ಯುಲಾಟಾ ಸೇರಿವೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗವು ಹೆಚ್ಚು ತೆರೆದ ಸ್ಕ್ರಬ್ಲ್ಯಾಂಡ್ (ಕುರುಚಲು ಕಾಡು) ಹೊಂದಿದೆ. ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸುಬಾಬುಲ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನೆಡಲಾಗಿದೆ. ಕ್ಯಾಸಿಯಾ ಫಿಸ್ಟುಲಾ (ಗೋಲ್ಡನ್ ಶವರ್ ಟ್ರೀ), ಬೇವು , ಹೋಲೋಪ್ಟೆಲಿಯಾ ಇಂಟಿಗ್ರಿಫೋಲಿಯಾ (ಭಾರತೀಯ ಎಲ್ಮ್ ಅಥವಾ ಜಂಗಲ್ ಕಾರ್ಕ್ ಮರ), ಮಧುಕಾ ಇಂಡಿಕಾ, ಫಿಕಸ್ ಎಸ್ಪಿ. ಮತ್ತು ಬಿದಿರು ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ರಸ್ತೆಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ನೆಡಲಾಗಿದೆ.
ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಕೃಷ್ಣಮೃಗ ಮತ್ತು ತೋಳದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇತರ ಸಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಡುಹಂದಿ, ನರಿ, ಲಂಗೂರ್, ಮುಳ್ಳುಹಂದಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಮುಂಗುಸಿ, ಬೆಂಗಾಲ್ ಮಾನಿಟರ್ ಮೊಲ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಂಗೊಲಿನ್ ಸೇರಿವೆ. ರಾಣಿಬೆನ್ನೂರು ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಹರಿನಿಗುಡ್ಡ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೂ ಹೈನಾಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ನಂತರ ಕೃಷ್ಣಮೃಗಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ನಿರಂತರ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. 100 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಸಣ್ಣ ಹುಲ್ಲು ಬಯಲು ಮತ್ತು ಅರೆ-ಶುಷ್ಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಗ್ರೇಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬಸ್ಟರ್ಡ್, ದೊಡ್ಡ ಕರ್ಸೋರಿಯಲ್ ಪಕ್ಷಿಯನ್ನು ನಿರ್ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯವಾಗಿ ಬೇಟೆಯಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಅದರ ಆವಾಸಸ್ಥಾನವು ನಾಶವಾಯಿತು, ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅದರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಕುಸಿತ ಉಂಟಾಯಿತು. 1970 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇದು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಬಂತು. ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಸ್ಟರ್ಡ್‌ನ ಅತ್ಯಧಿಕ ಅಂದಾಜು 14 ಪಕ್ಷಿಗಳು. ಗ್ರೇಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬಸ್ಟರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿನ ಸಿರ್ಕೀರ್ ಕೋಗಿಲೆ, ದೊಡ್ಡ ಬೂದು ಬಬ್ಲರ್, ಬೇ-ಬ್ಯಾಕ್ಡ್ ಶ್ರೈಕ್ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಡ್ರೊಂಗೊ ( ಡಿಕ್ರುರಸ್ ಮ್ಯಾಕ್ರೊಸೆರ್ಕಸ್ ) ಸೇರಿವೆ.
ಭೇಟಿ ನೀಡಿ