ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಾವೇರಿ ನಗರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು 12ನೇ ಶತಮಾನದ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಲೆಯ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಪುರದ ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಎಂದು ಸಹ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 337 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹುಬ್ಬಳಿಯಿಂದ 78 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗೂ ಹಾವೇರಿ ನಗರದಿಂದ ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ 1.5 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಹಾವೇರಿ ನಗರ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಕೇವಲ 500 ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 7:00 ರಿಂದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12:00 ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 4:30 ರಿಂದ ರಾತ್ರಿ 8:30 ರವರೆಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತದೆ.
ದೇವಾಲಯವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಶಿವನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಶೈವ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. 11ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಶಾಸನದ ಪುರಾವೆಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ದೇವಾಲಯದ ಒಂದು ರೋಮಾಂಚನಕಾರಿ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಅದು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಉದಯಿಸುತ್ತಿರುವ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ಬದಲು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿದೆ. ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಪಟ್ಟಣದ ಪೂರ್ವ ತುದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಶಾಸನಗಳಿಂದ, ಹಾವೇರಿಯನ್ನು ಮೂಲತಃ ನಳಪುರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಕರ್ನಾಟಕದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಅಗ್ರಹಾರಗಳಲ್ಲಿ (ಕಲಿಕೆಯ ಸ್ಥಳ) ಒಂದಾಗಿದೆ. 11ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ 400 ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಗ್ರಾಮದ ಜ್ಞಾಪಕ ಅನುದಾನವನ್ನು ಶಾಸನದ ಪುರಾವೆಯಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹಾವೇರಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಕೆಲವು ಚಾಲುಕ್ಯರ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಸಂಪೂರ್ಣ ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯು ಕೆಲವು ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಕೆಳಗಿದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ತೆರೆದ ಮಂಟಪಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಆಕೃತಿಯ ಶಿಲ್ಪ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ವೈಷ್ಣವ ನಂತರ ಜೈನರ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಶಿವನ ಆರಾಧಕರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದ ಶೈವ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂಭಾಗದ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಕೀರ್ತಿಮುಖಗಳ ಕೆಳಗೆ ಸೂರ್ಯ ದೇವರ ಚಿತ್ರವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಶಿವನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಚಪ್ಪಡಿಯಿಂದ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಮಂಟಪದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಶಿಖರದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಲಂಕರಿತವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಯೋಜನೆಯು ದ್ರಾವಿಡ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ 11 ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಾಲುಕ್ಯರ ನಿರ್ಮಾಣದ ಎಲ್ಲಾ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು 12 ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂಶಗಳಾದ ಚಿಕಣಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಉಮಾ ಮಹೇಶ್ವರ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಸೂರ್ಯ ದೇವರು, ನಾಗ ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ನಾಗದೇವತೆ, ಗಣಪತಿ ಮತ್ತು ಕಾರ್ತಿಕೇಯ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ತೋಳುಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಶಿವನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಡಮರು, ರುದ್ರಾಕ್ಷಿಮಣಿಗಳ ಸರಪಳಿ ಮತ್ತು ತ್ರಿಶೂಲ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಕೆಳಗಿನ ಎಡಗೈಯು, ಶಿವನ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವ ಉಮಾ ದೇವಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿದೆ. ಉಮಾ ದೇವಿಯ ಶಿಲ್ಪವು ಹೂಮಾಲೆಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಕಿವಿಯೋಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಗುಂಗುರು ಕೂದಲಿನಿಂದ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ತಮ್ಮ ಬಾಲಗಳನ್ನು ಹೆಣೆದುಕೊಂಡಿರುವ ನಾಗ ಮತ್ತು ನಾಗಿಣಿಯು ಪಾರ್ವತಿಯ ಚಿತ್ರದೊಂದಿಗೆ ದ್ವಾರದ ಬಾಗಿಲಿನ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಒಂದು ಗೂಡುನಲ್ಲಿ ಆರು ಕೈಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ಪುರುಷ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಚಿತ್ರಿವಿದೆ.
ದೇಗುಲದ ಹೊರಗೋಡೆಯ ವಿವರ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯ ಮೇಲ್ವಿನ್ಯಾಸ (ಶಿಖರ) ಗೋಡೆಯ ಶಿಲ್ಪವು ಉಬ್ಬುಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಕೀರ್ತಿಮುಖಗಳ ಮೇಲಿನ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಚಿಕಣಿ ಗೋಪುರಗಳಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಮೇಲೆ ಬ್ರಹ್ಮ, ಶಿವ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಶಿವನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ಗಣಪತಿ ಮತ್ತು ಕಾರ್ತಿಕೇಯರು ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ದ್ವಾರದ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ರಂದ್ರ ಕಲ್ಲಿನ ಕಿಟಕಿ ಇದೆ, ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯಗರ್ಭಗೃಹ ದೇವಾಲಯವು ಸರಳವಾದ ಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಲವು ಚಾವಣಿಯ ಫಲಕಗಳು ಸಪ್ತಮಾತೃಕೆಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆದರೆ ಒಂದು ಕಾಲಮ್ ಮೇಲೆ ಹಿಂದೂ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಜೊತೆಗೆ ಅಷ್ಟದಿಕ್ಪಾಲಕರ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಸಪ್ತಮಾತೃಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರಗೆ ಒಂದು ಮೆಟ್ಟಿಲು ಬಾವಿಯ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಫ್ರೈಜ್‌ಗಳ ಮೇಲಿನ ಸಪ್ತಮಾತೃಕೆಯ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ತ್ರೀ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಮಾತೃತ್ವವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಮಗುವಿನೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅವರ ಪುರುಷ ಪ್ರತಿರೂಪದ ವಾಹನ ಮೂಲಕ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಭೇಟಿ ನೀಡಿ